Kto wygra w starciu natura kontra cywilizacja?

Trudno stwierdzi�. Nasza cywilizacja wykszta�ci�a narz�dzia, dzi�ki kt�rym mo�emy zniszczy� ka�de stworzenie na Ziemi. Nie by�o w historii naturalnej tak zwyci�skiego gatunku jak nasz. Ale nosimy w sobie niebezpieczne sprzeczno�ci, bo maj�c arsena� �rodk�w, takie jak komputery, rakiety, satelity, tworzymy zachwycaj�ce wynalazki, a przy tym wci�� w niekt�rych sytuacjach zachowujemy natur� cz�owieka pierwotnego, jakby kolejne stado mamut�w by�o za g�rk�, cho� mamut�w ju� dawno nie ma. Rozhu�tali�my ekosystem. Jest prawdopodobne, �e on nie wytrzyma i sprowadzimy zag�ad� na samych siebie.

Czy cz�owiek d��y �wiadomie czy nie�wiadomie do takiej sytuacji?

Trudne pytanie, aby da� jednoznaczn� odpowied�. Wiemy, ile zu�ywamy paliw kopalnych, ile emitujemy CO2, znamy konsekwencje. Naukowcy nie maj� w�tpliwo�ci, co znacz� przyk�ady niezr�wnowa�onej eksploatacji zasob�w planety. Z kolei �wiatowa klasa polityczna zachowuje si� tak, jakby nie by�o problemu. W Polsce przyczyniamy si� tej do katastrofy modelowo, popieraj�c gospodark� opart� na w�glu.

Jakimi sposobami chroni� natur� i cywilizacj�?

Musimy ograniczy� wzrost liczby ludno�ci, a najlepsz� drog� wskaza� brytyjski biolog i pisarz, wielki �wiatowy autorytet ? David Attenborough ? chodzi o prawa kobiet. Kobiety wykszta�cone i niezale�ne ekonomiczne maj� mniej dzieci. Z punktu widzenia Europy i Polski lansowanie takiej tezy nie przysporzy mi zwolennik�w, ale pomy�lmy trze�wo. Nasze emerytury to nic w por�wnaniu z globaln� liczb� ludzi. Dzi� to ponad siedem miliard�w. Planeta tego nie wytrzyma. A najpierw zaczn� si� nieciekawe zjawiska spo�eczne, jak chocia�by migracja klimatyczna.

Jak w tej sytuacji powinni�my zadba� o �rodowisko naturalne i cywilizacj�?

Jako cywilizacja musimy stworzy� i trzyma� si� d�ugofalowej wizji. S� to zachowania stricte polityczne. Konkretnie chodzi o odchodzenie od paliw kopalnych i niszczenia klimatu, stawiaj�c na ma�e, rozproszone �r�d�a energii. Wyra�� te� bardzo egoistyczny pogl�d ? poza grupami bogatych kraj�w w momencie kryzysu mo�e by� bardzo nieprzyjemnie, i w naszym narodowym interesie jest pozostawanie w UE ? i to w takiej, kt�ra b�dzie bardzo �cis�ym zwi�zkiem. Musimy te� dba� o polsk� przyrod�. Mamy jeszcze w miar� naturalne lasy i rzeki. S� buforem, kt�ry nie zabezpieczy doskonale, ale przynajmniej ograniczy negatywne skutki gwa�townych zmian klimatu.

Jak� rol� powinien odegra� na tym polu biznes?

Je�li biznes celuje w kr�tkookresowe przedsi�wzi�cia, obliczone na jedno pokolenie dobrobytu, to nie powinien zawraca� sobie g�owy tymi zagadnieniami. Ale odpowiedzialny biznes, tak�e jako wyraz patriotyzmu ludzi, kt�rzy go tworz�, powinien stawia� na rozwi�zania pozwalaj�ce ograniczy� nasz wp�yw na przyrod� i klimat. Na przyk�ad gdy chodzi o nowe, energooszcz�dne technologie, biznes powinien by� odpowiedzialny, wp�ywa� na swoich pracownik�w itd. Nie powinien traktowa� zasob�w przyrody i pracownik�w jako �atwego �upu.


Adam Wajrak ? dziennikarz pisz�cy o zwierz�tach, przyrodzie, �rodowisku naturalnym. Od 1990 roku pracuje dla ?Gazety Wyborczej?, od 1997 roku mieszka w Puszczy Bia�owieskiej. Jedyny Polak z tytu�em Bohatera Europy tygodnika ?Time? za obron� �rodowiska naturalnego, kt�ry otrzyma� w 2005 roku. Pisze ksi��ki przyrodnicze.